کمال گرایی چیست؟
کمال گرایی (آرمان گرایی یا ایده آل گرایی) یک ویژگی شخصیتی است که با استانداردهای بالا، انتظارات سختگیرانه و ایده‌های خاص در مورد نحوه رسیدن به یک نتیجه مطلوب تعریف می‌شود. تمایل کمال گراها بر این است که کوشا، برنامه‌ریزی‌شده و قابل اتکا باشند. گاهی این افراد در اثر برآورده نشدن انتظاراتشان بسیار مضطرب و نگران می‌شوند. گاهی افراد کمال گرا نسبت به اشتباهاتشان سازگارتر می‌شوند. این ویژگی می‌تواند کمک زیادی به آرامش بیشتر کمال گراها بکند.
هرچند مقداری کمال گرایی برای بازده بالاتر کار بد نیست، اما گاهی این کمال گرایی به حدی می‌رسد که روی زندگی فرد و اطرافیانش تأثیر منفی می‌گذارد. در این مواقع صحبت کردن با روان‌شناس می‌تواند کمک زیادی به متعادل کردن خواسته‌ها و انتظارات از خود و دیگران بکند.
کمال گرایی چیست؟
کمال گرایی (کمال گرایی به انگلیسی Perfectionism) معمولاً به‌عنوان یک ویژگی شخصیتی توصیف می‌شود. کمال طلبی همچنین شامل گرایش‌های رفتاری خاصی است. افراد کمال گرا انتظارات بالایی دارند. این افراد معمولاً تمایل دارند برای رسیدن به این انتظارات بر روش‌هایی اصولی و منطقی تکیه کنند. این افراد معمولاً جزء شخصیت تیپ آ(A) دسته بندی می‌شوند.
افراد کمال گرا از طرفی به‌خاطر دستاوردهایشان در جامعه مورد تحسین قرار می‌گیرند. اما از طرف دیگر به دلیل سخت‌گیری و کنترل‌گری بیش از حد با انتقاد روبرو می‌شوند. در نتیجه در یک دوگانگی عجیب گرفتار هستند. این دوگانگی نشان می‌دهد که آرمان گرایی بسته به موقعیت و نحوه ابراز آن توسط فرد، می‌تواند بسیار مفید یا بسیار مضر باشد
گاهی ایده آل گرایی به‌صورت مقایسه‌ای که افراد بین انتظارات و دستاوردهایشان می‌کنند، تصور می‌شود. به‌خصوص که بیشتر افراد کمال گرا معمولاً خود را با یک نسخه ایدآل یا «بی‌عیب‌ونقص» از خودشان مقایسه می‌کنند. هرچقدر که شخص کمال گرا بیشتر به این انتظارات بچسبد، کنترل این کمال گرایی و پذیرش واقعیت هم برای او سخت‌تر خواهد بود؛ مخصوصا زمانی‌که این فرد مرتکب اشتباه می‌شود یا زمانی که کارها طبق برنامه پیش نمی‌روند. این امر می‌تواند به اشکال ناسالم آرمان گرایی منجر شود که موجب احساس ناامنی، اضطراب و الگوهای خود انتقادی می‌شود.
انواع کمال گرایی
کمال گرایی ممکن است به شکل‌های متفاوتی بروز کند. بعضی افراد تمایلات کمال طلبی خود را تقریبا در تمام قسمت‌های زندگی‌شان نشان می‌دهند. برای برخی از افراد دیگر، کمال گرایی فقط به مدرسه یا کار آنها محدود می‌شود. بعضی تحقیقات سه نوع مختلف ایده آل گرایی را تعریف می‌کنند:
۱. کمال گرایی خودمحور
کمال گرایی خودمحور، فردی را توصیف می‌کند که استانداردهای بالایی را برای خودش تعیین می‌کند. این نوع آرمان گرایی معمولاً به شیوه‌های سالم ابراز می‌شود. کمال‌گرایی خودمحور بیشتر در افراد با عملکرد بالا و باانگیزه مشاهده می‌شود.
۲. کمال گرایی القا شده از طرف جامعه
کمال گرایی القا شده از طرف جامعه عبارت است از انتظارات و استانداردهای دیگران یا جامعه‌ای بزرگتر. این نوع کمال طلبی هم توسط شخص نهادینه می‌شود. این انتظارات ممکن است از طرف خانواده، دوستان، محیط کار یا جامعه القا شود. این نوع آرمان گرایی می‌تواند به خود ناباوری، عدم اعتمادبه‌نفس و اضطراب اجتماعی منجر شود.
۳. کمال گرایی دگر محور
کمال گرایی دگر محور عبارت است از انتظارات و استانداردهای بالا از دیگران. آرمان گرایی دگر محور ممکن است بیش از حد منتقدانه، خشن و آسیب‌زننده به دیگران باشد. این نوع ایده آل گرایی می‌تواند به عصبانیت و خشم منجر شود. همچنین می‌تواند در توانایی فرد برای تشکیل روابط نزدیک و صمیمانه با دیگران خلل ایجاد کند.
علائم و ویژگی کمال گرایی
کمال گرایی بیشتر به افراد با گرایش‌ها و ویژگی‌های شخصیتی زیر نسبت داده می‌شود:
- داشتن استانداردها و انتظارات خیلی بالا
- تحت‌فشار قراردادن خود برای عمل‌کردن مطابق استانداردها
- نیاز به برنامه‌ریزی و ساختارهای شفاف و واضح
- واکنش‌های منفی شدید نسبت به اشتباهات
- ترس شدید از شکست
- تلاش و جاه‌طلبی بیش از حد
- داشتن میزان بالاتری از شک به خود و ناامنی
- ناتوانی در نادیده‌گرفتن اشتباهات کوچک
- شخصی کردن اشتباهات به‌عنوان شکست یا عدم صلاحیت
- ترس شدید از قضاوت شدن یا رد شدن به‌خاطر اشتباهات
- صرف زمان، تلاش و انرژی زیاد برای بهبود یا کاهش اشتباهات خود
- خود نکوهی یا نشخوار ذهنی بیش از حد
- داشتن برنامه و آمادگی بیش از حد در تمام اوقات
- نیاز به داشتن قوانین، استانداردها و دستورالعمل‌های دقیق
- حساسیت بیش از حد به انتقاد و بازخورد منفی
- الگوی تفکر انعطاف‌ناپذیر و سیاه‌وسفید
- مشروط کردن خود ارزشمندی یا عزت‌نفس به موفقیت
چه کسانی بیشتر مستعد کمال گرایی هستند؟
احتمال بیشتری وجود دارد که افراد درگیر ویژگی‌های شخصیتی خاص، کمال گرا شوند. مثلا افراد دارای ویژگی‌های روان نژندی و وجدان مداری، احتمال بیشتری برای کمال گرا شدن دارند. روان نژادی یک ویژگی شخصیتی است که با افزایش احتمال بیماری‌های روانی مختلف و همچنین حالت‌های ناسالم کمال گرایی، آسیب‌پذیری در برابر حالات عاطفی منفی را توصیف می‌کند. وجدان مداری، ویژگی ملاحظه‌کار بودن، دقیق و موشکاف بودن و محتاط بودن را توصیف می‌کند و در بسیاری از حالت‌های مثبت آرمان گرایی دخیل است.
نحوه غلبه بر کمال گرایی
کمال گرایی در صورت استفاده عاقلانه، می‌تواند یک دارایی خارق‌العاده باشد. این ویژگی با ایجاد انگیزه برای رسیدن به اهداف و بهتر کردن زندگی، به افراد کمک می‌کند. بایدها و نبایدهای زیر می‌تواند در یادگیری کنترل بهتر و درمان کمال گرایی افراطی به شما کمک کنند. به گونه‌ای که بتوانید از کمال گرایی به‌عنوان بخش مفید و مثبت شخصیتتان استفاده کنید نه یک بخش مخرب.
کمال گراهای عزیز برای داشتن سلامت ذهنی خود از این کارها خودداری کنید:
۱. بیش از حد مسائل را کنترل نکنید!
ایده آل گرایی به‌شدت می‌تواند باعث تحریک شک به خود شود. این امر منجر به ترغیب فرد برای کنترل و بررسی مجدد وسواسانه اشتباهاتش می‌شود. گاهاً ایده‌آل گرایی بسیار خسته‌کننده و زمان‌بر است. کنترل بیش از حد در این افراد، باعث تشدید تردید و اضطراب می‌شود و اعتمادبه‌نفس او را پایین می‌آورد.
۲. اشتباهات و افکار منفی را نشخوار نکنید!
نشخوار افکار منفی، ایرادات، اشتباهات که ناشی از کمال گرایی منفی هستند، خودناباوری و اضطراب را در فرد تشدید می‌کنند. اگر بیش از حد به اشتباهات خود فکر می‌کنید یا تصمیمات خود را به صورت افراطی تجزیه و تحلیل می‌کنید یا بیش از حد روی ایرادهایتان تمرکز می‌کنید، احتمالا در حال نشخوار ذهنی هستید. زمانی‌که متوجه شدید در حال نشخوار ذهنی هستید،سعی کنید که توجه خود را از این افکار بی‌فایده دور کنید و روی چیزهای سازنده‌تر تمرکز کنید.
۳. بیش از حد از خودتان انتقاد نکنید!
خود نکوهی (انتقاد از خود) از دیگر عادت‌های ناشی از کمال گرایی منفی است. این رفتار مخرب شامل افکار انتقادی، قضاوت‌گرانه و منفی در مورد خود و رفتار خود است. انتقاد بیش از حد از خودتان منجر به این می‌شود که ایرادات و اشتباهاتتان را بزرگتر، مهم‌تر و جدی‌تر از آنچه هست ببینید.
این امر می‌تواند منجر به افزایش استرس، اضطراب و خجالت شود. انتقاد بیش از حد از خود همچنین باعث می شود که تمرکز، آگاهی ذهنی و انجام بهترین عملکرد برای فرد دشوار شود. سعی کنید با تمرکز روی کاری که باید در لحظه انجام دهید، جلوی انتقاد از خود را بگیرید و ذهنتان را به زمان حال هدایت کنید.
۴. خودتان را با دیگران مقایسه نکنید!
مقایسه خود با دیگران یا با استانداردهای خارجی، ارتباط مستقیم با خود نکوهی، عزت‌نفس پایین و کمال گرایی منفی دارد. چون شما همیشه می‌توانید شخصی را پیدا کنید که فکر می‌کنید از شما باهوش‌تر، بهتر و موفق‌تر است. مقایسه خود یا دیگران معمولاً با جانب‌داری‌های منفی همراه است و باعث می‌شود به چیزهایی در دیگران توجه کنید که حس کم و ناکافی بودن را در شما ایجاد می‌کنند. به‌جای اینکه به دنبال تفاوت‌ها باشید، ذهن خود را برای جستجوی اشتراکات با دیگران آموزش دهید.
۵. قوانین و روتین‌های سختگیرانه را کنار بگذارید!
کمال گراها اغلب برای تسکین اضطراب و کنترل بیشتر روی خود، از قوانین، ساختار و روتین‌های سختگیرانه استفاده می‌کنند. قوانین و روتین‌های ساختاریافته ذاتاً مشکل‌ساز نیستند، اما اتکای بیش از حد به آنها در افراد کمال گرا، می‌تواند منجر به این شود که سازگاری و تحمل کمتری برای تغییرات داشته باشند.
از یک متخصص کمک بگیرید
اگر راهکار های فوق را استفاده کردید و نتیجه نگرفتید حتما از یک متخصص کمک بگیرید
متخصصان ما در دیالکتیک آماده مشاوره در زمینه کمال گرایی و راه های مقابله با آن هستند
